«گرمایش زمین و خشکسالیها باعث فروپاشی تمدن دره سند شد.» وبسایت علمی (NewScientist) در گزارش ششم آذرماه خود به عوامل فروپاشی تمدن دره سند پرداخت و به خوانندگان هشدار داد.
به گزارش پایگاه علمی خبری دانه، در این گزارش به قلم الک لون(Alec Luhn) آمده است: دمای بالاتر و مجموعه خشکسالیها در مناطقی که امروز پاکستان و هند نامیده میشود، یکی از تمدنهای بزرگ اولیه جهان را متلاشی کرد و یک «هشدار» برای امروز فراهم آورد.
بر اساس این گزارش گرمایش اقلیمی و خشکسالیهای شدید، ضربهی مهلکی به تمدن دره سند وارد کرد؛ یک فرهنگ شهری مرموز که حدود چهار هزار سال پیش در مناطقی که اکنون پاکستان و هند است، رونق داشت. این فرهنگ سکونتگاههایی در طول رودخانه سند و شاخههای آن ایجاد کرد و حتی فراتر از دیگر تمدنهای بزرگ باستانی در مصر و بینالنهرین گسترش یافت. این تمدن چندین شهر ساخت و بهعنوان تمدن هاراپایی هم شناخته میشود؛ نامی برگرفته از (Harappa)، شهری با جمعیتی حدود 35 هزار نفر که برای آن زمان بسیار بزرگ بود.
اگرچه ما بهطور کامل خطی که آنها استفاده میکردند را نمیفهمیم، هاراپاییها به دلیل مدیریت آب، مانند حوضچههای ذخیرهسازی عظیم و سیستمهای فاضلاب با لولههای سفالی و کانالهای آجری، شناخته میشوند؛ هرچند که با این تکنیکها نتوانستند هزار سال شرایط گرم و خشک را تحمل کنند.
چهار خشکسالی مختلف بین دوره پیش از هاراپایی تا دورههای هاراپایی بعدی رخ داد. ویمال میشرا (Vimal Mishra) از موسسه فناوری تکنولوژی گاندیناگار (Indian Institute of Technology Gandhinagar) در این باره میگوید: در واکنش به این رویدادها، مهاجرت مداومی به سمت مناطقی که دسترسی به آب در آنها بهتر بود، صورت گرفته است.
پژوهشهای پیشین نشان داده بود که بارشهای موسمی در دره سند پس از یک خشکسالی جهانی بزرگ ۴۲۰۰ سال پیش کاهش یافته بود و فروپاشی تمدن را بهدنبال داشته است. میشرا و همکارانش استدلال میکنند که فروپاشی، تدریجی و بهصورت قطعه قطعه بوده است.
دانشمندان بارش منطقه را با استفاده از سه مدل اقلیمی برآورد کردند و آن را با تخمینهای بارش استخراج شده از استالاکتیتها و استالاگمیتها و رسوبات دریاچه مقایسه کردند. یافتهها نشان دادند که چهار خشکسالی حداقل ۸۵ ساله بین ۴۴۰۰ تا ۳۴۰۰ سال پیش در تمدن دره سند رخ داده است. دما نیز حدود نیم درجه سانتیگراد افزایش یافته بود. در ادامه هم سطح رودخانه سند کاهش یافت، مدلسازی اضافی نشان داد.
گمان میرود، هاراپاییهایی که به رودخانهها دعا میکردند و با سیلابهای سالانه محصولات کشاورزی مانند گندم و جو را آبیاری میکردند، نزدیکتر به مسیرهای آبی جمع شدند. وقتی خشکسالیهای بیشتری رخ داد، شهرهای خود را رها کردند و به دامنههای هیمالیا و دشت رودخانه گنگ مهاجرت کردند.
مطالعهها نشان میدهد که گرمایش و خشکی ممکن است توسط الگوهای طبیعی اقلیمی مانند « ال نینو» و نوسان چند دههای اقیانوس اطلس آغاز شده باشد و با اثرات بازخوردی مانند از بین رفتن پوشش گیاهی و آلودگی گرد و غبار تشدید شده باشد.
در حالی که این مطالعه با ترکیب مدلسازی و اندازهگیریهای غیرمستقیم نوآورانه است، سباستین برایتنباخ (Sebastian Breitenbach) از دانشگاه نورثامبریا (Northumbria University)در بریتانیا میگوید، در تحقیقات آینده باید تبخیر و تعرق و حرکت آب از زمین به جو را هم در نظر بگیرند که در چنین منطقه گرم میتواند قابل توجه باشد. با توجه به اینکه گرمایش اقلیمی ما بسیار سریعتر از گرمایش هاراپاییها است، سیاستگذاران باید تدابیری مانند سیستمهای ذخیره آب و حفاظت از منابع آب زیرزمینی را در نظر بگیرند.
این پژوهشگر در پایان گزارش میگوید: این مطالعات میتوانند یک هشدار برای ما باشند. آنها میتوانند نگاهی اجمالی به آنچه ممکن است در آینده اتفاق بیفتد، به ما بدهند.
