جنگلهای کنگو؛ منبع کربن
جنگلهای آفریقا اکنون بیشتر از آنکه دی اکسید کربن جذب کنند، آن را منتشر میکنند.
به گزارش پایگاه علمی خبری دانه، در گزارشی که (NewScientist) هفتم آذر منتشر کرد، حاکی از آن است قطع درختان و استخراج معادن بخشهایی از جنگل بارانی کنگو را نابود کرده است و باعث شده جنگلهای آفریقا در فاصله سالهای 2010 تا 2017 از یک «چاهک کربن» (carbon sink) به «منبع کربن»(carbon source)تبدیل شود.
الک لون(Alec Luhn)، نویسنده این گزارش شرح میدهد: “جنگلهای آفریقا اکنون بیش از مقدار جذبشان، دیاکسید کربن منتشر میکنند؛ تغییری اساسی که تلاش جهان برای رساندن خالص انتشار گازهای گلخانهای به صفر را دشوارتر میکند.
پیش از این، جنگلها و اراضی پوشیده از بوته در این قاره یکی از بزرگترین چاهکهای کربن جهان بودند و حدود ۲۰ درصد از کل دی اکسید کربن جذبشده توسط گیاهان را به خود اختصاص میدادند. بخش عمده این ظرفیت در جنگل بارانی کنگو قرار دارد؛ دومین جنگل بارانی بزرگ جهان پس از آمازون این جنگل که گاهی «ریههای آفریقا» نامیده میشود، سالانه حدود ۶۰۰ میلیون تن کربن دی اکسید جذب میکند. با این حال، این میزان با تخریب جنگل بهدلیل قطع درختان و فعالیتهای معدنی رو به کاهش است.”
اکنون پژوهشگران دریافتهاند که پس از رشد زیستتوده از 2007 تا 2010، جنگلهای آفریقا در فاصله 2011 تا 2017 سالانه ۱۰۶ میلیون تن زیستتوده از دست دادهاند؛ رقمی که معادل حدود ۲۰۰ میلیون تن انتشار کربن دی اکسید در سال است.
هایکو بالزتر (Heiko Balzter)از دانشگاه لستر (University of Leicester) در گفتگوی با (NewScientist) این روند را ناشی از جنگلزدایی در جنگل بارانی کنگو میداند. او میگوید: اگر جنگلهای مناطق استوایی را بهعنوان یکی از ابزارهای مهار تغییر اقلیم از دست بدهیم، عملاً باید انتشار گازهای گلخانهای ناشی از سوختهای فسیلی را حتی سریعتر کاهش دهیم تا بتوانیم به نقطه نزدیک به صفر برسیم.
این پژوهشگر و همکارانش، مقدار زیستتوده را با استفاده از اندازهگیری ماهوارهای رنگ و میزان رطوبت تاج درختان، و نیز ارتفاع آنها در نقاط مختلف برآورد کردند. آنها این دادهها را با اندازهگیریهای زمینی مقایسه کردند، هرچند این اندازهگیریها در آفریقا بسیار محدود است. اما در ادامه این گزارش مطرح میشود که برخی پژوهشگران باور دارند دادههای ماهوارهای قادر نیستند نوع درختان را تشخیص دهند و برای برآورد میزان کربن جذبشده در جنگلهای بکرِ با زیستتوده بالا یا کربن آزادشده در جنگلهای تخریبشده بر اثر قطع انتخابی چندان قابل اتکا نیستند. برای نمونه، یک چوب سخت متراکم مانند چوب ماهون (mahogany) ممکن است نسبت به چوب سبکتر مانند (balsa) با اندازه مشابه، کربن بیشتری در خود نگه دارد.
سیمون لوئیس (Simon Lewis)از کالج لندن (University College London)شرح میدهد: جنگلزدای در کنگو بیشتر از دهه 2000 است و همه ما این را میدانیم. اما اینکه آیا این میزان برای بر هم زدن توازن کربن در کل قاره کافی است یا نه، هنوز روشن نیست.
گفتنی است که این مطالعه همچنین مناطق (peatland) مرطوب زیر بخشهای وسیعی از جنگل بارانی کنگو را در نظر نگرفته است؛ مناطقی که سالانه مقدار کمی دی اکسید کربن جذب و حدود ۳۰ میلیارد تن کربن کهن ذخیره میکنند.
بر اساس این گزارش جنگل آمازون که زمانی یکی از مهمترین چاهکهای کربن جهان بود نیز در برخی سالهای اخیر بیشتر از مقدار جذبش، دی اکسید کربن منتشر کرده است. اما در حالی که جنگلزدایی در آمازون تحت فشار دولت کاهش یافته، در کنگو رو به افزایش است. در کنگو کشاورزان فقیر اغلب برای کشاورزیِ یکبارمصرف و آتشزدن زمین، جنگل را نابود میکنند. همچنین شرکتها با مالکیت خارجی بهطور غیرقانونی چوبهای سخت رنگارنگ مانند چوب ساج آفریقایی و چوب مرجان را قطع میکنند.
در نشست اقلیمی (COP30) که این ماه در آمازون برگزار شد، برزیل سازوکار Tropical Forests Forever) (Facility را معرفی کرد؛ صندوقی که قرار است سود سرمایهگذاریاش را به کشورهای دارای جنگلهای استوایی، به ازای هر هکتار جنگل دستنخورده، چهار دلار پرداخت کند. اما تاکنون کشورها تنها ۶.۶ میلیارد دلار به این صندوق کمک کردهاند؛ رقمی بسیار کمتر از هدف ۲۵ میلیارد دلاری.
هایکو بالزتر در این باره میگوید: خیلی مهم است که (Tropical Forest Forever Facility) بهخوبی و هرچه سریعتر کار کند تا بتوانیم روندی را که باعث شد زیستتوده درختان آفریقا عملاً کربن را به جو آزاد کند، معکوس کنیم.
