کشف ۱۵ گونه باکتری رودهای مرتبط با بیماری قلبی
باکتری های روده ممکن است کلید درک راههای تازه برای پیشگیری و درمان بیماریهای قلبی باشند.
بیماریهای قلبی–عروقی هر ساله نزدیک به ۲۰ میلیون نفر را در سراسر جهان قربانی میکنند و همچنان عامل اصلی مرگومیر به شمار میروند. اگرچه ژنتیک و سبک زندگی نقش مهمی در سلامت قلب دارند، اما اکنون دانشمندان میدانند که میکروارگانیسم ساکن روده نیز در این میان تأثیرگذارند.
به گزارش پایگاه علمی خبری دانه، به نقل از سایت sciencedaily؛ پژوهشگران در سئول موفق شدهاند ۱۵ گونه باکتری رودهای را شناسایی کنند که با بیماری شریان کرونری قلب (coronary artery disease CAD) ارتباط دارند. این یافته نشان میدهد که میکروبهای روده تأثیری بسیار فراتر از گوارش بر سلامت قلب دارند. بررسیها آشکار کرده است که تغییرات در عملکرد میکروبیوم روده (از جمله افزایش التهاب، کاهش گونههای محافظ، و فعالشدن مسیرهای متابولیکی مخرب ) میتواند روند پیشرفت بیماری را تسریع کند. نکته جالب اینکه حتی برخی از باکتریهای معروف به «مفید بودن»، مانند فکالی باکتریوم پراوسنیتزی (Faecalibacterium prausnitzii) و آکرمانسیا موسینفیلا (Akkermansia muciniphila) ، ممکن است در شرایط خاص، نقشی زیانآور پیدا کنند.
روده، قلب و ارتباطی فراتر از انتظار
مطالعات جدید نشان میدهد که میکروبیوم روده میتواند از طریق مسیرهای زیستی مختلف (از جمله تنظیم التهاب و سوختوساز) در ایجاد و پیشرفت بیماری شریان کرونری نقش داشته باشد. با این حال، شناخت دقیق اینکه کدام باکتریها مسئولاند و چگونه به بروز بیماری کمک میکنند، تاکنون مبهم مانده بود.
نقشهبرداری از میکروبهای دخیل در بیماری قلبی
تیمی از پژوهشگران در سئول به سرپرستی دکتر هان-نا کیم (Han-Na Kim) از مؤسسه پیشرفته علوم سلامت سامسونگ در دانشگاه سونگکونگکوان (Sungkyunkwan University) این معما را هدف گرفتهاند.
کیم توضیح میدهد:
«ما از مرحلهی شناسایی اینکه چه باکتریهایی در روده حضور دارند فراتر رفتهایم؛ اکنون میخواهیم بدانیم آنها چه کاری انجام میدهند و چگونه با قلب در ارتباطاند.»
تیم او نمونههای مدفوع ۱۴ بیمار مبتلا به CAD و ۲۸ فرد سالم را با استفاده از روش توالییابی فراژنی (metagenomic sequencing) بررسی کردند؛ روشی قدرتمند که به پژوهشگران امکان میدهد کل DNA موجود در نمونه را تحلیل کنند.
این روش به آنها اجازه داد تا نقشهی ژنتیکی باکتریها را بازسازی و ۱۵ گونهی مرتبط با بیماری شریان کرونری قلب را شناسایی کنند. سپس مسیرهای زیستیای را که این باکتریها از طریق آنها بر شدت بیماری اثر میگذارند، ترسیم کردند.
التهاب، ناهماهنگی و تغییرات میکروبی
به گفتهی کیم،
«نقشهی متاژنومی دقیق ما نشان میدهد که در بیماران قلبی، روده دچار تغییر عملکرد شدیدی به سوی التهاب و عدم تعادل متابولیکی میشود؛ گونههای محافظ مانند فکالی باکتریوم پراوسنیتزی Faecalibacterium prausnitzii کاهش مییابند و مسیرهایی مانند چرخهی اوره بیشفعال میشوند — عواملی که با شدت بیماری در ارتباطاند.»
به بیان دیگر، اکوسیستم روده در بیماران مبتلا به شریان کرونری قلب تغییراتی پیدا میکند که التهاب را تشدید و فرآیندهای طبیعی سوختوساز را مختل میکند. این تغییرات ممکن است توضیحی برای نقش پررنگ میکروبیوم روده در سلامت قلب باشند.
وقتی باکتریهای «خوب» بدرفتار میشوند
در کمال شگفتی، مطالعه نشان داد که باکتریهای بهاصطلاح «مفید » نیز میتوانند در شرایط خاص آسیبزا شوند. گونههایی مانند آکرمانسیا موسینفیلا A. muciniphila و فکالی باکتریوم پراوسنیتزی F. prausnitzii که معمولاً با سلامت روده مرتبطاند، در بدن افراد بیمار ممکن است عملکردی برعکس پیدا کنند.
کیم میگوید:
«همین دگرگونی رفتاری نشان میدهد که باکتریها بسته به محیط، میتوانند از مفید به مضر تبدیل شوند. زمینه (Context) تعیینکنندهی نهایی است. »
افزون بر این، یافتهها نشان دادند که رابطهی بین گونههای خاص و پیامدهای بیماری بسیار پیچیده است. برای مثال، پژوهشهای پیشین گزارش داده بودند که برخی گونههای خانوادهی لاکنواسپیراسهآ Lachnospiraceae در بیماران قلبی کاهش مییابد، اما تیم کیم دریافت که گونههای دیگر همین خانواده افزایش مییابند.او گفت:
«خانوادهی Lachnospiraceae بعضی اعضایش مفیدند، بعضی دیگر دردسرساز. پرسش بزرگ این است که کدام گونه درمانگر است و کدام مسبب بیماری.»
گامی بهسوی پزشکی میکروبی
پژوهشگران قصد دارند دادههای میکروبی را با اطلاعات ژنتیکی و متابولیکی ترکیب کنند تا درک عمیقتری از تعامل بین روده و قلب به دست آورند. هدف
نهایی آنها توسعهی درمانهای دقیق و شخصیسازیشده است که بتوانند از دادههای میکروبی برای پیشگیری از بیماریهای قلبی استفاده کنند.
کیم تأکید میکند:
«پیشگیری همچنان بهترین راه برای کاهش بار جهانی بیماریهای قلبی است.»
در آینده، روشهایی مانند غربالگری مدفوع برای تشخیص خطر قلبی یا رژیمهای غذایی هدفمند میتوانند برای بازگرداندن تعادل میکروبی و مهار مسیرهای مضر به کار روند.
