اثر رژیم های فستینگ کوتاه (short-fasts) بر توانایی تفکر
رژیم های فستینگ کوتاه باعث کاهش تواناییهای فکری در بزرگسالان سالم نمیشود
به گزارش پایگاه علمی خبری دانه، بر اساس پژوهشی که توسط انجمن روانشناسی آمریکا “American Psychological Association (APA) منتشر شده است، نادیده گرفتن وعدهی صبحانه یا انجام روزه (intermittent fasting) دستکم در کوتاهمدت باعث کاهش تواناییهای فکری در بزرگسالان سالم نمیشود.
رژیمروزهداری، که میتواند از چند ساعت تا چند روز بدون خوردن غذا طول بکشد، یکی از الگوهای غذایی پرطرفدار امروز است که معمولاً بهدلیل مزایای بالقوه برای سلامت مانند بهبود حساسیت به انسولین، ترمیم سلولی و کنترل وزن توصیه میشود.
دیوید مورو (David Moreau)، دانشیار روانشناسی در دانشگاه اوکلند و نویسندهی اصلی این پژوهش، میگوید:
«در حالی که روزهداری طی سالها به روشی مد روز تبدیل شده، نگرانی رایجی وجود دارد . که حتی در جملاتی مثل “وقتی گرسنهای خودت نیستی” بازتاب پیدا میکند. مبنی بر اینکه گرسنگی ممکن است تیزی ذهن را کاهش دهد. با توجه به اهمیت حفظ عملکرد شناختی برای فعالیتهای شغلی و شخصی، لازم بود این اثرات احتمالی بهطور علمی و نظاممند بررسی شوند.»
در این پژوهش، پژوهشگران تحلیل فراگیر (meta-analysis) از ۷۱ مطالعه انجام دادند که عملکرد شناختی بزرگسالان سالم را در دو حالت مقایسه کرده بودند: هنگام روزهداری و پس از غذا خوردن.
این مطالعات مهارتهایی مانند حافظه، تصمیمگیری، سرعت واکنش و دقت پاسخها را بررسی کرده بودند و در مجموع شامل ۳٬۴۸۴ شرکتکننده بودند.
اکثر روزهداریها کوتاهمدت و با میانگین ۱۲ ساعت طول مدت بودند. نتایج در مجلهی علمی Psychological Bulletin منتشر شد.
مورو گفت:
«یافتهی اصلی ما این بود که هیچ شواهد منسجمی مبنی بر اینکه روزهداری کوتاهمدت باعث افت عملکرد ذهنی میشود وجود ندارد. افرادی که روزه بودند تقریباً به همان خوبی کسانی که غذا خورده بودند عمل کردند، که نشان میدهد کارکرد شناختی در نبود غذای موقت پایدار میماند.»
با این حال، پژوهشگران به نکات ظریفی نیز اشاره کردند: عملکرد شناختی در دورههای طولانیتر از ۱۲ ساعت روزهداری کمی کاهش یافت، و کودکان (که بخش کوچکی از دادهها را تشکیل میدادند) افت عملکرد بیشتری نسبت به بزرگسالان نشان دادند.
مورو افزود:
«نتایج تا حدی غافلگیرکننده بود، چون برخلاف باور عمومی است که فکر میکند گرسنگی فوراً توان ذهن را پایین میآورد. در گسترهی وسیعی از وظایف شناختی، عملکرد ذهنی در حالت روزهداری تقریباً ثابت ماند. بهنظر میرسد این باور که با نخوردن یک وعده غذا تمرکز کاهش مییابد، چندان درست نباشد.»
یکی از یافتههای جالب این بود که اثر روزهداری به زمینهی کاری ذهنی بستگی دارد.«افت عملکرد معمولاً فقط در وظایفی دیده میشد که محرکهای مرتبط با غذا داشتند. مثلاً دیدن تصاویر یا کلمات مربوط به غذا. اما در کارهایی با محتوای خنثی، تأثیری مشاهده نشد. بنابراین، گرسنگی ممکن است منابع ذهنی را فقط در موقعیتهای مرتبط با غذا منحرف کند، اما در کل عملکرد شناختی پایدار میماند.»
تفاوتهای سنی نیز چشمگیر بود:
«سن عامل مهمی بود. کودکان در حالت روزهداری افت محسوسی در عملکرد نشان دادند؛ یافتهای که با پژوهشهای قبلی دربارهی اهمیت صبحانه برای عملکرد ذهنی کودکان همخوانی دارد. بهنظر میرسد مغز در حال رشد، نسبت به کمبود انرژی حساستر است و باید در برنامههای رژیمی کودکان احتیاط شود.»
به گفتهی مورو، نتایج این پژوهش پیامدهای گستردهای برای سلامت عمومی و شیوههای رژیمروزهداری دارد:
«پیام اصلی این است که جای نگرانی نیست. عملکرد ذهنی در طول رژیمروزههای کوتاهمدت پایدار میماند. یعنی بیشتر بزرگسالان سالم میتوانند با خیال راحت روزههای کوتاهمدت بگیرند بدون اینکه تمرکز یا توان فکریشان کاهش یابد.»
او توضیح داد که از نظر فیزیولوژیک، روزهداری باعث تغییرات مهمی در سوختوساز بدن میشود: وقتی ذخایر گلیکوژن تمام میشود، بدن از جسمهای کتونی (تولیدشده از چربی) بهعنوان منبع جایگزین انرژی استفاده میکند.
شواهد جدید نشان میدهد استفاده از این منبع انرژی ممکن است به تنظیم هورمونها، ترمیم سلولی و افزایش طول عمر کمک کند.
در پایان، پژوهشگران تأکید کردند که این نتایج نشان میدهد روزهداری میتواند برای بزرگسالان سالم ایمن و مفید باشد، اما باید با احتیاط و متناسب با سن و وضعیت سلامتی افراد (بهویژه کودکان یا بیماران ) اجرا شود.
