چندی پیش تصور همه این بود که پیل الکتریکی برای اولین بار در سال ۱۷۸۶ توسط دانشمند ایتالیایی لوییجی گالوانی اختراع شده و با قرار دادن دو فلز در آب نمک توانسته جریان برق بدست آورد. ولی بر خلاف تصور عموم اولین باتری ساخت دست بشر، باتری بغداد و یا پیل اشکانی می‌باشد که در سال ۱۹۳۶ در نزدیکی‌های شهر باستانی تیسفون نزدیک بغداد کشف شد.
جای تعجب دارد وقتی که بر حسب تصادف، دستی بالای دست دیگر درآید و پرده از این راز بردارد که ۱۸۰۰ سال پیش از لوییجی با استفاده از همان فلزها، ایرانیان پیل ساخته باشند و در سال ۱۹۳۶ در حوالی بغداد امروزی و در تپه‌هایی با نام محلی “خیوت ربوعه” مجموعهای از آثار متعلق به دوران اشکانی توسط ” ویلهلم کونیگ ” باستان شناس آلمانی از دل خاک بیرون آمد و بعدها باتری اشکانی نام گرفت تا گواه دیگری بر پیشتازی مردمان سرزمین پارس در عرصه علم و فناوری باشد.
این باتری شامل کوزهای سفالی (به عنوان پوسته حفاظتی)، میلهای آهنی (به عنوان قطب منفی- آند) و استوانهای مسی (به عنوان قطب مثبت-کاتد) است که به کمک قیر در جای خود محکم شده‌اند. محققین، فرضیه استفاده از محلولهایی نظیر سولفات مس، سرکه، شراب و آبلیمو و… را به عنوان الکترولیت این باتری مطرح کرده‌اند.
فرضیاتی از کاربرد پیل اشکانی
اولین فرضیه مطرح شده پیل اشکانی به عنوان منبع نیرویی برای آبکاری طلا بوده است از این رو به منظور رسوب دهی الکتریکی در الکترولیز، قطب آند (طلا) و قطب کاتد (شی مورد آبکاری) باید توسط چیزی شبیه سیم به خروجی مثبت و منفی پیل، متصل شده و در مخزن آبکاری حاوی محلول نمک طلا غوطه‌ور شوند. فرضیه دیگر، منبع نیرو برای دادن شوک الکتریکی به منظور تسکین درد در بیمار بوده است که در تمدن بین‌النهرین و در دوران اشکانی، طبابت به تجویز دارو متکی بود و از سوزن برای انتقال دارو به بدن استفاده می‌شد. سوزن‌های برنزی و آهنی یافته‌شده در کنار باتری‌ها، دلیلی بر این ادعاست. و آخرین فرضیه، استفاده از این ابزار به عنوان حفاظت از جادو و دعای خیر است.
این باتری کهنسال در سال ۱۳۸۹ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و اکنون در موزه علوم و فناوری در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد.
+ با همکاری روابط عمومی موزه علوم و فناوری
